ΕπικαιρότηταΖάχα Χαντίντ: «Τύραννος» που δεν σταματά να χτίζει και να διχάζει

Ζάχα Χαντίντ: «Τύραννος» που δεν σταματά να χτίζει και να διχάζει)

Ζάχα Χαντίντ: «Τύραννος» που δεν σταματά να χτίζει και να διχάζει

Δέκα χρόνια πριν ήταν η αρχιτέκτων που δεν είχε δει ούτε ένα σχέδιό της να παίρνει «σάρκα και οστά». Σήμερα είναι μια από τις πιο περιζήτητες στον κόσμο και οι δημιουργίες της βρίσκονται από το Λονδίνο – πρόσφατα εγκαινίασε την επέκταση της γκαλερί Σέρπενταϊν – έως το Πεκίνο και το Μπακού. Παρ’ όλ’ αυτά, και μόνο στο άκουσμα του ονοματός της οι απόψεις διίστανται ότι είναι τύραννος.

Οι δουλειές της είναι απίστευτα αλαζονικές και δεν νοιάζεται για το πώς είναι να βρίσκεται κάποιος μέσα στα κτίρια που έχει σχεδιάσει», λένε οι εχθροί της. «Είναι ηρωίδα και ιδιοφυΐα», απαντούν οι υποστηρικτές της. Μοναδικό σημείο που συγκλίνουν οι δύο απόψεις είναι η γνώμη που έχει διατυπώσει ο μέντοράς της Ρεμ Κούλχας: «Είναι ένας πλανήτης στη δικιά του αμίμητη τροχιά». 
Η αλήθεια δεν βρίσκεται κάπου στη μέση. Η αλήθεια είναι ότι η Ζάχα Χαντίντ - η κόρη αρχηγού κόμματος που γεννήθηκε στο Ιράκ και σπούδασε Μαθηματικά - είναι όλα αυτά μαζί. Βάζει σε δοκιμασία τους πάντες: τους συνεργάτες της, τους πελάτες της, όσους χρησιμοποιούν τα κτίριά της, ακόμη και τον εαυτό της, και προσφέρει μια άγραφη συμφωνία. Οποιος επιβιώσει θα έχει τη χαρά να τη δει να φτιάχνει κάτι εκπληκτικό κι εκείνος να αποτελεί μέρος αυτής της δημιουργίας.
Μέσα σε μια δεκαετία είδε να συμβαίνουν καταλυτικές αλλαγές στη ζωή της. Και από αρχιτέκτων που δεν έχτιζε τίποτα εξελίχθηκε στην αρχιτέκτονα που δεν έβαζε φρένο. Σήμερα το γραφείο της απασχολεί 400 άτομα και έχει σε εξέλιξη 950 πρότζεκτ σε 44 χώρες.
Το πρώτο κτίριό της ήταν ένας πυροσβεστικός σταθμός κοντά στα γερμανο ελβετικά σύνορα για την εταιρεία επίπλων Vitra πριν από δύο δεκαετίες. Τώρα, μέσα στο φθινόπωρο, δυο ακόμη έργα της θα προκαλέσουν συζήτηση: η επέκταση της γκαλερί Σέρπενταϊν στους κήπους του Κένζινγκτον στο Λονδίνο που εγκαινιάστηκε προ ημερών, έργο που κόστισε 14,5 εκατ. στερλίνες και χαρακτηρίστηκε ως ένα κτίριο που «αναιρεί την ορθή σκέψη», και ένα κολοσσιαίο πολιτιστικό κέντρο στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν. 
Τι συνέβη όμως και άλλαξε το αρχιτεκτονικό «κάρμα» της Ζάχα Χαντίντ; Περισσότερο από όλα φαίνεται πως τη βοήθησε η εποχή, καθώς με το γύρισμα της χιλιετίας ξέσπασε και ένα κύμα υπέρ της εμβληματικής αρχιτεκτονικής, με υπερμεγέθη κτίρια που θα λειτουργούσαν ως αναζωογονητικοί καθρέφτες για τις πόλεις ή τις εταιρείες που θα τα υιοθετούσαν. Κι εκείνη, εξίσου υπερβολική ως προσωπικότητα και ως αρχιτέκτων, αποτέλεσε την τέλεια εκπρόσωπο αυτού του τύπου αρχιτεκτονικής. 
Τα έπιπλα που σχεδιάζει αποτελούν συλλεκτικά κομμάτια και οι τιμές τους είναι δυσθεώρητες. Τα παπούτσια που σχεδίασε για μεγάλες φίρμες έγιναν ανάρπαστα. Οταν το χρήμα σταμάτησε να ρέει άφθονο στη Δύση, βρήκε κοινό στην Ασία. Κι αν τα πρώτα της κτίρια τα συναντούσε κάποιος από την Λειψία έως το Σινσινάτι, τώρα πλέον υπογράφει δημιουργίες σε Κίνα, Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν και Σαουδική Αραβία.
 
ΠΟΛΥΒΡΑΒΕΥΜΕΝΗ. Στα 62 της πλέον η Ζάχα Χαντίντ δεν έχει αφήσει βραβείο που να μην το έχει σαρώσει και πριν από εννέα χρόνια υπήρξε η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με το Πρίτζκερ, που θεωρείται το Νομπέλ της Αρχιτεκτονικής.
Η διάσημη δημιουργός έχει αναδειχθεί σε φαινόμενο, με διασυνδέσεις από τον Μπραντ Πιτ έως τον Μπαράκ Ομπάμα. Αγόρασε για δέκα εκατ. στερλίνες το κτίριο που στεγάζει το Μουσείο Ντιζάιν - το οποίο θα μετακομίσει σε νέα έδρα το 2015 - για να στεγάσει το αρχείο της. 
Ο οξύθυμος χαρακτήρας της προκαλεί φόβο αλλά εμπνέει και θαυμασμό. Οταν πολλοί κορυφαίοι αρχιτέκτονες μοιάζουν κουρδισμένοι, εκείνη βγάζει προς τα έξω τον ανθρώπινο εαυτό της: είναι αστεία, ντόμπρα, δεν φοβάται να δείξει τα αισθήματά της και κάποιες φορές της αρέσει να μιλάει λιγάκι βρώμικα. Ακούραστη, δούλευε από φοιτήτρια - μερικές φορές στα όρια του παροξυσμού - χωρίς να παντρευτεί ποτέ ή να κάνει παιδιά, αν και αρνείται πως θυσίασε την οικογένεια για την καριέρα της και υποστηρίζει πως αν το είχε αποφασίσει, θα τα είχε καταφέρει. 
Οι ιστορίες γύρω από τις παραξενιές της παίρνουν διαστάσεις αστικού μύθου. Κάποιοι διηγούνται ότι απαίτησε να κατέβει από ένα αεροπλάνο όταν διαπίστωσε ότι θα υπήρχε καθυστέρηση. Το πλήρωμα μάταια  προσπαθούσε να την ηρεμήσει και να την αποτρέψει έως ότου οι αεροσυνοδοί διαπίστωσαν ότι ήταν εκείνη που η φωτογραφία της βρισκόταν στις σελίδες του περιοδικού που μοιράζεται δωρεάν στους επιβάτες. Και της έκαναν το παράλογο χατίρι. Αλλοι θυμούνται ότι έστειλε έναν βοηθό της από τη Βενετία στο διαμέρισμά της στο Λονδίνο για να της φέρει ένα ζευγάρι παπούτσια που ήθελε να φορέσει σε ένα πάρτι. 
Την ίδια ώρα, όμως, φαίνεται ότι πατάει γερά τα πόδια της στη γη. Για χρόνια δεν διατηρούσε ξεχωριστό γραφείο, αλλά ένα τραπέζι ανάμεσα σε εκείνα των συνεργατών της τής ήταν αρκετό ώστε να βρίσκεται σε άμεση επικοινωνία μαζί τους. Επίσης, ποτέ δεν υιοθέτησε το ανδρικό στυλ στο ντύσιμό της, όπως έκαναν αρκετές συνάδελφοί της, για να ξεπεράσει τις δυσκολίες που της δημιουργούσε το γεγονός ότι ήταν γυναίκα αραβικής καταγωγής που έπρεπε να επιβιώσει σε έναν κόσμο λευκό και ανδροκρατούμενο.
 
ΣΟΚΑΡΕΙ. Τα γεμάτα καμπύλες, ευρύχωρα και επιβλητικά κτίρια της Ζάχα Χαντίντ δεν τυγχάνουν παγκόσμιας αποδοχής βεβαίως. Ακόμη και τα έργα της που έχουν αποσπάσει βραβεία σοκάρουν τους πιο συντηρητικούς που δυσκολεύονται κάτω από τα μαξιμαλιστικά της σχέδια να διακρίνουν το όραμά της. 
Οι πιο αυστηροί κριτές της λένε ότι δεν φτιάχνει παρά «κενά κελύφη που δεν ενδιαφέρουν κανέναν» και υποστηρίζουν πως το στυλ της δεν είναι παρά μια «προσπάθεια επιμήκυνσης του 20ού αιώνα» και πως «δεν δίνει δεκάρα για το περιβάλλον». Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναγνωρίζουν την αξία της και το πρωτοπόρο πνεύμα της και θεωρούν πως το μεγαλύτερο κακό που έχει κάνει είναι το ότι πολλοί, θέλοντας να μιμηθούν το ύφος της, γεμίζουν τις πόλεις με μικρά και μεγάλα αντίγραφα, κακέκτυπα και παρωδίες της δουλειάς της.
 
Άρθρο της Μαίρης Αδαμοπούλου.
Πηγή: http://www.tanea.gr